Potężni spadkobiercy misjonarza: wystawa w Muzeum Rautenstrauch-Joest!

Potężni spadkobiercy misjonarza: wystawa w Muzeum Rautenstrauch-Joest!

Nowa wystawa w Rautenstrauch-Joest-Museum (RJM) w Kolonii rzuca światło na często mroczną historię misji i jej wpływ na kultury Globalnego Południa. Pod hasłem „Misyjne zbiory rozpakowane” muzeum prezentuje liczne przedmioty zebrane przez misjonarzy, często w wątpliwych okolicznościach. Wystawa czynna do 8 lutego 2026 roku i czynna od wtorku do niedzieli.

Od 2010 roku w centrum Kolonii mieści się RJM, jedno z najważniejszych muzeów etnologicznych w Niemczech, posiadające około 65 000 eksponatów. Tutaj odwiedzający mogą nie tylko przyjrzeć się różnorodności kultur, ale także skomplikowanym, często problematycznym historiom kryjącym się za eksponatami. Zespół złożony z Olivera Lueba i Annabelle Springer zaprojektował wystawę tak, aby wyglądała zarówno spartańsko, jak i zmysłowo, a architektura doskonale prezentowała treść.

Wgląd w wystawę

Na wystawie prezentowanych jest około 2200 obiektów, które zostały przysłane do Europy nie tylko na prywatne potrzeby misjonarzy, ale także w imieniu ich zakonów. Zbiory te były często wykorzystywane do rekrutacji nowych misjonarzy i generowania datków. Do kolekcji dodano m.in. indyjski dywan z figurą Jezusa, który na nowo zinterpretował lokalną symbolikę i wypełnił ją treściami chrześcijańskimi. Zapadające w pamięć zdjęcie księdza Angelicusa Mielerta z dziewczynką Munduruku z lat 40. lub 50. XX w. daje wyobrażenie o czasie i warunkach, w jakich przedmioty te zostały pozyskane. Współczesne relacje świadków opisują pewne negatywne doświadczenia z misjonarzami i krytycznie oceniają ich postępowanie.

Na szczególną uwagę zasługuje także druga część wystawy. Tutaj krytycznie zbadano siedem obiektów ze zbiorów misyjnych RJM i uwzględniono głosy ludzi z krajów pochodzenia. Takie podejście jest ważnym elementem obecnej pracy muzeum, które pokazuje zmianę w kierunku bardziej krytycznego i refleksyjnego zaangażowania w tematykę kolonialną i etnologiczną. Inne multimedialne i interaktywne formaty oferowane przez RJM zachęcają do aktywnego angażowania się w poruszane tematy.

Kontekst kolonialny

RJM przyznaje, że wiele kolekcji w muzeach europejskich, w tym ta, powstało w warunkach kolonialnych i często pełnych przemocy. Kolonializm był praktyką rządów, która nie tylko prowadziła do wyzysku gospodarczego i ucisku politycznego, ale także poważnie ograniczała kulturowe i religijne samostanowienie dotkniętych narodów. Związane z tym ideologie wyższości uzasadniały postępowanie kolonizatorów, co wymaga krytycznego spojrzenia na historię muzeum.

W związku z krytyczną refleksją nad historią kolonialną coraz większą rolę odgrywa koncepcja restytucji. Na przykład w 2018 r. RJM otrzymało z Nowej Zelandii zmumifikowaną głowę Toi Moko, co pokazuje, jak ważne jest zaangażowanie w rozliczenie się z historią kolonialną. Aktywna współpraca z potomkami producentów i członkami diaspory ma na celu promowanie długotrwałych, trwałych relacji.

Muzeum Rautenstrauch-Joest jest zatem nie tylko miejscem wystaw, ale także przestrzenią dyskusji i refleksji, która dąży do pełnego szacunku i krytycznego spojrzenia na przeszłość i jej wpływ na teraźniejszość. W czasach, gdy świadomość własnego dziedzictwa i odpowiedzialności jest większa niż kiedykolwiek, RJM zaprasza swoich gości do zaangażowania się w te tematy i poszerzenia własnej perspektywy.